Ostrzeganie, alarmowanie i powiadamianie ludności stanowi jedno z wielu kluczowych działań organów zarządzania kryzysowego, w zakresie ochrony ich zdrowia, życia i mienia w obliczu potencjalnych zagrożeń naturalnych i cywilizacyjnych. Pojęcia alarmu, alarmowania i powiadamiania definiuje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013r. w sprawie systemów wykrywania skażeń powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz. U. 2013 poz. 96). Zarządzenie to zostało wydane na podstawie art. 6 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. z 2012 r. poz.461, z późn. zm.).

Na terenie Polski funkcjonuje jednolity krajowy system wykrywania skażeń i alarmowania zorganizowany w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych, awarii technicznych, działań terrorystycznych, które mogą spowodować wystąpienie skażeń chemicznych, biologicznych lub promieniotwórczych oraz w celu prowadzenia treningów i ćwiczeń w tym zakresie.

W ramach krajowego systemu alarmowania, ostrzegania i powiadamiania decyzję o ogłoszeniu sygnału lub komunikatu ostrzegawczego podejmuje właściwy terytorialnie organ administracji publicznej. Treningi mogą być prowadzone po ogłoszeniu tego faktu z 24-godzinnym wyprzedzeniem, w środkach masowego przekazu i w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie. Na terenie uczelni treningi prowadzone są na podstawie decyzji Rektora.Nadzór i funkcje koordynujące nad funkcjonowaniem krajowego systemu wykrywania skażeń i alarmowania sprawuje Minister Obrony Narodowej przy pomocy centrum dyspozycyjnego, którego rolę pełni Centralny Ośrodek Analizy Skażeń Sił Zbrojnych.Nad funkcjonowaniem systemów alarmowania w terenie sprawują nadzór wojewodowie, starostowie, prezydenci miast, burmistrzowie i wójtowie, którzy są zarazem Szefami Obrony Cywilnej na podległym im terenie.

DEFINICJE WYBRANYCH POJĘĆ

Alarm – sygnał z dowolnego źródła informujący, że zostało wykryte skażenie powstałe na skutek katastrofy naturalnej lub technologicznej, działań terrorystycznych lub w sytuacji zagrożenia wojennego lub wojny;
Alarmowanie – działania mające na celu natychmiastowe przekazanie sygnału do właściwych terytorialnie władz, służb i ludności na danym terenie, informującego o zagrożeniu skażeniem, zakażeniu lub innym zagrożeniu wymagającym natychmiastowego działania;
Ostrzeganie – działania mające na celu przekazanie komunikatów i informacji uprzedzających o prawdopodobnych zagrożeniach i zalecających podjęcie działań zabezpieczających i ochronnych oraz instruujące o sposobach wykonania tych działań;
Powiadamianie – przekazanie, przy użyciu wszelkich dostępnych środków, określonych sygnałów i informacji mających na celu zaalarmowanie właściwych władz i ludności o możliwości wystąpienia, wystąpieniu lub ustąpieniu zagrożenia skażeniem oraz przekazanie sposobu postępowania w danym przypadku.

Ogólne zasady organizacji i funkcjonowania systemów alarmowania

Sygnały alarmowe oraz komunikaty ostrzegawcze i informacyjne przekazywane są ludności za pomocą syren alarmowych mechanicznych i elektronicznych, których pracą sterują centrale alarmowe PCZK i WCZK. Centrale obsługują syreny rozmieszczone w punktach, z których uzyskuje się maksymalny zasięg słyszalności na obszarach najgęściej zaludnionych. np.
Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze mogą być wykorzystane wyłącznie w sytuacji rzeczywistego zagrożenia. Decyzje o ogłoszeniu sygnału alarmowego lub komunikatu ostrzegawczego oraz o ich odwołaniu podejmuje właściwy terytorialnie organ administracji publicznej.
Sygnały alarmowe mogą być także przekazywane zastępczymi środkami alarmowymi jak: dzwony, syreny ręczne, gongi, buczki itp. (ustala to właściwy terenowo szef obrony cywilnej)

POSTĘPOWANIE PO USŁYSZENIU SYGNAŁU /ALARMU/

Zapamiętaj!

Po usłyszeniu sygnału alarmowego należy działać szybko, ale rozważnie i bez paniki. Jeżeli nie będziesz miał możliwości ukrycia się w budowli ochronnej, ukryj się w zagłębieniu terenu lub za inną trwałą osłoną.

Do uniwersalnych zasad zachowania się ludzi w sytuacjach zagrożeń, ułatwiających adaptację do trudnych warunków należą:

• szybkie działanie, ale bez paniki;
• ciągłe słuchanie komunikatów radiowych;
• zachowanie spokoju i prowadzenie możliwie normalnego życia;
• udzielanie pomocy ludziom potrzebującym;
• rozsądne korzystanie z zapasów;
• słuchanie rad i poleceń osób uprawnionych do kierowania w sytuacjach zagrożeń (straż pożarna, policja, specjalistyczne grupy ratunkowe);
• w razie konieczności bezdyskusyjne opuszczenie miejsca zamieszkania;
• wyłączenie źródeł i odbiorników prądu i gazu oraz zabezpieczenie mienia.

Po usłyszeniu sygnału:

1. Osoby znajdujące się w domu powinny:

• ubrać się,
• wyłączyć wszystkie urządzenia elektryczne i gazowe oraz wygasić ogień w piecu,
• zamknąć okna i zabezpieczyć mieszkanie,
• zabrać dokumenty osobiste, zapas żywności, indywidualne środki ochrony przed skażeniami, środki opatrunkowe oraz w miarę potrzeb i możliwości latarkę elektryczną, koc, odbiornik radiowy (na baterię) itp.,
• zawiadomić o alarmie sąsiadów (mogli nie usłyszeć sygnału alarmowego)
• pośpiesznie udać się do najbliższego schronu lub ukrycia.

2. Osoby znajdujące się w zakładzie pracy, szkole lub miejscu publicznym powinny:

• przerwać pracę (wyłączyć maszyny i urządzenia), naukę, udział w imprezie, podróż udać się do najbliższego schronu lub ukrycia,
• pomagać słabszym, chorym i ułomnym,
• podporządkować się ściśle poleceniom służb porządkowych obrony cywilnej,
• prowadzący pojazdy mechaniczne lub konne powinni je zatrzymać,
• pojazdy należy ustawić tak, aby nie blokowały ciągów komunikacyjnych wejść do ukrycia.

3. Prowadzący pojazdy mechaniczne:

• po usłyszeniu sygnału alarmu powietrznego winni zatrzymać je i zaparkować tak aby nie blokowały ciągów komunikacyjnych i wejść do ukryć.
• Kierowca pasażerowie powinni udać się do naj-bliższego ukrycia. Osoby, które z jakichkolwiek przyczyn nie zdążyły udać się do budowli ochronnych, ukrywają się w zagłębieniach terenu lub za innymi trwałymi osłonami.

4. W strefie zagrożonej skażeniami:

• nałożyć maskę p. gazową. lub zastępcze środki ochrony przed
  skażeniami starać się wyjść ze strefy skażonej prostopadle pod kątem 90° do kierunku wiatru,
• omijać kałuże wody po powstałym opadzie promieniotwórczym,
• nie brać do ręki przedmiotów w strefie skażeń,
• zgłosić się do najbliższego punktu zabiegów sanitarnych,
• nie spożywać produktów żywnościowych.
  
  Po usłyszeniu uprzedzenia o zagrożeniu skażeniami lub zakażeniami należy:
• sprawdzić posiadane indywidualne środki ochrony,
• sprawdzić zabezpieczenie posiadanych zapasów żywności, wody, paszy,
• sprawdzić szczelność przygotowanych pomieszczeń dla ludzi i zwierząt,
• jeśli nie ma innych zaleceń – udać się do pomieszczeń ochronnych(np.schronów),
• przestrzegać ogłaszanych zarządzeń oraz wykonywać polecenia organów obrony cywilnej.
  

Jak dobrze zgłosić zdarzenie?

• staraj się zachować „zimną krew”- jeżeli możesz to mów w sposób opanowany i spokojny- nie krzycz, nie panikuj;
• jeżeli jest to możliwe- nie rozłączaj się zbyt wcześnie pozwól osobie odbierającej Twój telefon zebrać podstawowe i niezbędne informacje, które pozwolą na działanie;
• podaj Swój numer telefonu oraz imię i nazwisko, aby można było do Ciebie oddzwonić;
• zawsze powiedz co się stało i gdzie nastąpiło zdarzenie, a także czy ktoś jest ranny/zagrożony.